Tiềm năng xuất khẩu lớn

Theo thống kê, cả nước hiện có 42/63 tỉnh, thành có nghề nuôi yến với số lượng khoảng 20.000 nhà yến, sản lượng yến đạt trên dưới 120 tấn, giá trị tương đương 450 triệu USD. Kiên Giang là tỉnh nhiều nhất, có khoảng 2.600 nhà yến.

Ngành yến được đánh giá có giá trị kinh tế và tiềm năng xuất khẩu to lớn. Chính vì thế, trong những năm qua, Bộ NN&PTNT đã chỉ đạo ngành chức năng hướng dẫn các doanh nghiệp chuẩn bị điều kiện về nhà nuôi yến, chế biến sao cho phù hợp với yêu cầu của thị trường xuất khẩu và thông lệ quốc tế, giám sát tốt các quy định về an toàn với nghề nuôi yến.

Bên cạnh đó, Bộ NN&PTNT tích cực đẩy mạnh xúc tiến xuất khẩu sản phẩm này sang các thị trường, trong đó có việc đàm phán để xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc.

Theo thông tin từ Cục Chăn nuôi (Bộ NN&PTNT), việc ký nghị định thư xuất khẩu chính ngạch yến sang Trung Quốc dự kiến thực hiện vào tháng 12/2020 nhưng do tác động của dịch Covid-19 nên hai bên đàm phán đến đầu năm 2021 sẽ tiến hành thủ tục này. Các doanh nghiệp đã có quá trình chuẩn bị hồ sơ rất kỹ, tháng 4/2020 đã nộp hồ sơ cho cơ quan có thẩm quyền của Trung Quốc đánh giá. Qua giám sát vấn đề an toàn đạt yêu cầu theo thông lệ quốc tế và phía đối tác Trung Quốc.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến cho biết, hiện các thủ tục để xuất khẩu tổ yến sang Trung Quốc gần như đã hoàn thiện, dự kiến trong quý I/2021, sản phẩm yến sào của Việt Nam có thể được xuất khẩu sang thị trường tiêu thụ yến lớn nhất nhì thế giới này.

Ông Nguyễn Văn Trọng, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi (Bộ NN&PTNT) thông tin, khảo sát một doanh nghiệp ở Phúc Kiến (Trung Quốc) cho thấy, hiện sản lượng yến của Việt Nam có thể xuất khẩu chỉ đáp ứng được 1/3 nhu cầu của họ, vì vậy, nghị định thư xuất khẩu chính ngạch yến sang Trung Quốc được ký kết là cơ hội cho ngành hàng triệu đô này càng rộng mở.

Tuy là đặc sản có giá trị kinh tế cao của Việt Nam, là 1 trong 10 món ăn đắt nhất thế giới, nhưng tổ yến là sản phẩm mới, giá trị sản xuất chưa thể so sánh với các sản phẩm nông nghiệp truyền thống và chưa được xếp vào nhóm sản phẩm chủ lực quốc gia. Tuy nhiên, sản phẩm này đã được đưa vào chiến lược phát triển trong những năm tới.

Cấp mã số định danh cho nhà yến

Ngành yến Việt Nam mới chỉ bắt đầu phát triển mạnh từ năm 2010, với sản lượng chiếm khoảng 3% sản lượng tổ yến toàn cầu. Kết quả thống kê ban đầu cho thấy, hiệu quả đầu tư nhà yến tại Việt Nam khá thấp, không quá 10% nhà yến đầu tư có hiệu quả cao, chỉ 20% có hiệu quả.

Ông Nguyễn Văn Trọng - Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi - nhận định, nghề nuôi chim yến mang lại nguồn thu lớn nhưng cũng cũng gây ra không ít hệ lụy về kinh tế cũng như môi trường trong thời gian qua. Cụ thể, hầu hết các chủ nhà yến Việt Nam tự thu hoạch tổ yến, tự sơ chế tại nhà và bán nhỏ lẻ khi thương lái thu mua yến nguyên liệu với giá thấp. Điều này khiến Việt Nam có nhiều thương hiệu yến sào nhưng chất lượng chế biến chưa đạt yêu cầu cạnh tranh quốc tế.

Nhiều khu vực có số lượng nhà nuôi yến tăng quá nhanh, dẫn đến nguồn thức ăn của chim yến bị khan hiếm, hiệu quả sinh sản giảm, tăng đàn chậm. Sản phẩm tổ yến có giá trị rất cao nhưng chưa quản lý được chất lượng và truy xuất nguồn gốc sản phẩm...

Được biết, từ năm 2019 đến nay, Bộ NN&PTNT đã tiến hành các bước xúc tiến thương mại để chuẩn bị xuất khẩu tổ yến sang thị trường Trung Quốc, nhưng người dân tại các địa phương vẫn không ngừng xây dựng nhà nuôi yến với các kiểu khác nhau, cơ quan quản lý nhà nước tại địa phương lúng túng trong việc quy hoạch, quản lý, vì chưa có cơ sở khoa học về nhà yến.

Ông Nguyễn Văn Trọng cho biết: “Vấn đề cấp bách đặt ra là cần có bức tranh tổng thể của ngành, nghiên cứu một số đặc điểm chính của chim yến, quản lý được chủ nhà yến, nhà yến theo mã định danh, truy xuất được nguồn gốc sản phẩm tổ yến phục vụ xuất khẩu, chế biến sâu tổ yến để tăng giá trị sản phẩm”.

Để khai thác tối đa tiềm năng cũng như phát triển bền vững ngành yến, Bộ NN&PTNT vừa có Công văn số 9301/BNN-CN do Thứ trưởng Phùng Đức Tiến ký gửi Bộ Khoa học và Công nghệ đề xuất đặt hàng đề tài cấp quốc gia: Nghiên cứu thực trạng và xây dựng giải pháp phát triển bền vững nghề nuôi chim yến phục vụ xuất khẩu.

Ông Trọng hy vọng kết quả đề tài sẽ cung cấp những dẫn liệu khoa học rất quan trọng về chim yến, tổ yến, nghề nuôi yến, và đặc biệt là xây dựng được các giải pháp đồng bộ để phát triển bền vững nguồn lợi yến sào tại Việt Nam, phục vụ xuất khẩu, tăng giá trị sản phẩm./.